Heimilin og skuldirnar

Í dag var fundur BSRB um heimilanna og skuldirnar.  Þar komu fram ýmis atriði í vinnslu Félagsmálaráðuneytis, Íbúðalánasjóðs, LSR og Ráðgjafastofu heimilanna.   Horfa má á fundinn hér og skoða glærur framsögumanna.  Það er sorglegt að sjá að enn eru engin úrræði í sýn, heldur er hér verið að lýsa hvernig verður tekið á móti fólki þegar í þrot er komið.  Fyrirspurnir leiddu þó margar til athyglisverðra svara, td hvort eðlilegra væri að miða við launavísitölu en neysluvísitölu í verðtryggðum lánum frekar enn að afnema verðtryggingu.  Einnig eru í skoðun heimildir til að nota viðbótarlífeyrissparnað til að greiða niður höfuðstól lána, svo dæmi séu tekin.

Ég spurði Hauk Hafsteinsson framkvæmdastjóra LSR um tengsl lífeyrissjóðanna við lánshæfismat ríkissjóðs.  Svarið var að aðalsparnaður landsmanna væri í lífeyrissjóðunum og góð staða þeirra hefðu jákvæð áhrif á lánshæfismat ríkisins.  Að þessu gefnu undra ég ekki ábendingar IMF að eitt af úrræðum ríkisins gæti verið að yfirtaka lífeyrissjóðina til að mæta miklum útgjöldum ríkisins.

Ég spurði HH einnig um tengsl verðtryggingar við lífeyrissjóðina og þaðan við lánshæfismat ríkissjóðs, hvort lánshæfismat ríkissjóðs lækki ef verðtryggingin verði afnumin.  Svarið var að stór hluti lífeyrissparnaðar er bundinn verðtryggðri ávöxtun, en hluti áhættumeiri ávöxtunarleiðum.  Rýrni staða sjóðanna, þá lækki lánshæfismat ríkisins.  Afnám verðtryggngar ætti almennt ekki að hafa áhrif á lánshæfismat ríkisins, nema ef staða lífeyrissjóðanna tekur að rýrna vegna afnámsins.

Af þessu gefnu hefur ríkið mikla hagsmuni af miklum langtímabundnum sparnaði og langtímabundnum húsnæðisskuldum, því bæði eru veðstólar sem virðast hafa bein áhrif á lánshæfismat ríkisins.  Því eru það hagsmunir ríkisins eða bankanna að fólk sitji sem lengst við að greiða niður sínar húsnæðisskuldir.  Í mikilli þenslu undanfarinna ára hefur veðstóllinn bólgnað hraustlega út og heimilin eru skuldum hlaðin.

Það getur ekki verið neins hagur að heimilin verði keyrð í þrot, því á því tapa allir, bæði heimilin, fyrirtækin, lífeyrissjóðirnir og ríkið, því allir tekjustofnar hrynja á meðan að félagslegar skyldur hins opinbera vaxa upp úr öllu valdi.  Veðstólar hrynja og því verður mun erfiðara að ná í erlent fé inn í hagkerfið.

Því verður að grípa til aðgerða strax með öllum tiltækum ráðum.  Lækka verður fjármagnskostnað fyrirtækjanna svo þau geti farið að snúa vörn í sókn, ekkert fyrirtæki er rekanlegt við núverandi vexti.  Einnig verður að stöðva skuldasöfnun heimilanna svo þau geti metið stöðu sína betur til sóknar, með jákvæðum áhrifum á fyrirtækin.  Ekkert heimili stenst þessa verðbólgu til lengdar.  Sveitarfélög og ríki verða að leggjast á eitt með að keyra í gang framkvæmdir til að forða hruni í mannvirkjagerð, því ef sá geiri hrynur mun margt fylgja í kjölfarið. 

Forsenda fyrir því að eitthvað breytist er að stýrivextir verði lækkaðir hraustlega strax.  Verði það ekki gert strax, er ekki hægt að skilja annað en seðlabankinn ætli að keyra atvinnulífið í þrot.  Hverra hagsmuna er þá verið að gæta?